مضرات موبایل برای چشم کودکان

رشد تکنولوژی در طی سال‌های اخیر تاثیر بسیار زیادی در زندگی روزمره خانواده‌ها گذاشته است. مضرات موبایل برای چشم کودکان کم نیست و اخیراً شاهد افزایش تعداد کودکان با چشمان ضعیف در اطرافمان هستیم. وجود تلفن‌های همراه هوشمند یا همان موبایل در کنار افزایش روزافزون انواع نرم‌افزارهای کاربردی و اپلیکیشن‌های مختلف علاوه بر اینکه زندگی را سهل و آسان نموده، خطراتی هم به همراه دارد که اگر به آنها بی‌توجه باشیم، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را بر پیکره خانواده وارد نماید. در این بین کودکان به دلیل علاقه وافری که به استفاده از موبایل دارند، در معرض خطرات بیشتری هستند. طبق تحقیقات به عمل آمده کودکان از 5 سالگی استفاده از موبایل را فرا می‌گیرند و در گاهی اوقات خیلی بهتر از والدین استفاده از آن را بلد هستند. به همین دلیل بسیاری از والدین از سن 7 یا 8 سالگی اقدام به خرید موبایل یا تبلت برای بازی کودکان 5 ساله خود می‌کنند و با ذوق فراوان آن را در اختیار کودک قرار می‌دهند تا اغلب اوقات تنهایی او را پر کنند. غافل از آنکه با این اقدام ناخواسته مانع رشد فکری و جسمی کودک دلبندشان می‌شوند.

در خصوص مضرات استفاده از موبایل بالاخص مضرات موبایل برای چشم کودکان بسیار سخن گفته شده است. ما در این مقاله می‌خواهیم به طور اختصاصی در خصوص مضرات موبایل برای چشم کودکان صحبت کنیم. خوب است والدین برای دور نگه داشتن فرزندانشان از موبایل، دست آنها را بگیرند و به خانه بازی کودک مراجعه نمایند تا کودکان بتوانند با همسالانشان بازی کنند و بازی‌های انفرادی و گروهی جدیدی یاد بگیرند.

مضرات موبایل برای چشم کودکان چیست؟

به موازات توسعه تکنولوژی و لزوم استفاده از آن در زندگی روزمره دانستن و آشنایی با معایب و محاسن ناشی از استفاده از آن تکنولوژی امری اجتناب ناپذیر است. کودکان نیز به عنوان یکی از گروه‌های بزرگی که به عنوان هدف در به‌کارگیری بسیاری از این تکنولوژی‌ها از جمله بازی‌های رایانه‌ای، موبایل و تبلت و اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای مخصوص این رده سنی شناخته شده‌اند، نیز باید تحت آموزش و نظارت توسط والدین و یا مربیان آگاه برای استفاده بهینه از این دستاورد علمی قرار گیرند.

لیکن عدم شناخت کافی از بازی کودکانه در خانه و همچنین این موارد حتی از سوی افراد بزرگسال سبب ایجاد مشکلات و گرفتاری‌هایی می‌شود که سالیان متمادی باید برای حل آنها با استفاده از سایر تکنولوژی‌ها و علوم و فنون دیگر اقدام نمود. یکی از این مشکلات رایج، اختلالاتی است که تحت تاثیر مستقیم استفاده از موبایل در ارتباط با چشم ایجاد می‌شود. شاید برای بسیاری از والدین اختلالات بینایی در استفاده از مویابل برای کودکان همان ضعف چشمی و یا استفاده از عینک را تداعی کند. در صورتی که موارد دیگری هم وجود دارد که در دسته ناراحتی‌های چشمی محسوب می‌گردند از آن جمله می‌توان به عنوان‌های زیر اشاره کرد:

کاهش کیفیت خواب

کاهش کیفیت خواب یکی از معایب و مضرات موبایل برای چشم کودکان به شمار می‌رود که بسیاری از کودکان عادت دارند قبل از خواب با انجام فعالیتی مانند شنیدن قصه‌ها و یا انجام برخی بازی‌ها خود را خسته کنند. با ورود نرم‌افزارهای قصه‌گو و بازی‌های رایانه‌ای به موبایل‌ها و تبلت‌ها، برخی از والدین نیز با سپردن جایگاه خود به چنین تکنولوژی‌هایی بر این باور هستند که می‌توانند از این فرصت برای کسب آرامش و بهره‌مندی از ساعات فراغت بیشتری به نفع خود سود جویند. غافل از اینکه هیجان ناشی از این قبیل بازی‌ها سبب می‌شود که کودک مدت‌های زیادی از ساعت استراحت خود را وقف آن نماید. تأثیرات مخرب اشعه‌های مضر موبایل یا تبلت بر مغز و چشم و کودکان و بروز انقلاب‌هایی نشئت گرفته از هیجانات بازی بر کیفیت خواب کودک تاثیر گذار بوده و از عمق و مدت زمان خواب او خواهد کاست.

خستگی چشم

یکی دیگر از مضرات موبایل برای چشم کودکان خستگی چشم است که به طور عمومی چشم‌ها در اثر تمرکز طولانی مدت روی چیزهای کوچک و نزدیک دچار خستگی می‌شوند. آثار خستگی چشم شامل قرمزی و التهاب پلک، سوزش و خارش چشم می‌باشد که در نهایت می‌تواند منجر به سردرد، دوبینی، تاری دید و ضعف چشم شود. پیر چشمی یکی دیگر از نتایجی است که در اثر خستگی چشم در پی استفاده مداوم از مویابل و ابزارآلات هوشمند در سنین پایین به وجود می‌آید.

نگرانی‌هایی وجود دارد که استفاده زیاد از صفحه نمایش ممکن است به کم بینایی کودکان منجر شود یا مشکلات دیداری را تشدید کند. همچنین، استفاده زیاد از گوشی ممکن است باعث خستگی چشم و سردرد شود. برای کاهش این عوارض، می‌توانید زمان استفاده از گوشی را محدود کنید، محتوای مناسب و آموزشی را ارائه دهید و همچنین از استفاده‌ی کودکان از گوشی در زمان‌های مناسب مثل قبل از خواب پرهیز کنید تا اثرات منفی عوارض گوشی برای کودکان بر روی خوابشان کاهش یابد.

آسیب سلول‌های شبکیه چشم

نوری که از صفحه نمایش ابزارهای دیجیتال ساتع می‌شود، نور آبی است. ابعاد طول موج این نور بی‌شباهت با پرتوهای UV نیست. هر دوی این نورها دارای طول موج کوتاهی هستند که دارای انرژی بیشتری نیز هستند. افزایش انرژی در نور آبی موجب آسیب به شبکیه چشم می‌شود و به مرور می‌تواند باعث ایجاد بیماری ماکولا یا تباهی لکه زرد شود. این اختلال بینایی اغلب در افراد بالای 60 سال رخ می‌دهد اما مواجهه با نور آبی می‌تواند خطر ابتلا به این اختلال را به طور بالقوه در چشم کودکان ایجاد نماید.

کاهش رطوبت چشم

از دیگر مضرات موبایل برای چشم کودکان کاهش رطوبت چشم می‌باشد چون هنگامی که کودک به طور مکرر چشم خود را در معرض صفحات نمایش دیجیتال قرار می‌دهد و یا در واقع هنگامی که به طور مداوم به صفحه نمایش برای دنبال کردن بازی‌ها و یا سایر برنامه‌های دیجیتالی خیره می‌شود، با کاهش دفعات پلک زدن مواجه خواهند شد. همان‌طور که می‌دانیم یکی از وظایف مهم پلک، آبرسانی به تمام سطوح چشم است. بنابراین هر چقدر تعداد دفعات پلک زدن کاهش یابد، بر خشکی چشم افزوده می‌شود که در ادامه آن خشکی قرنیه به وجود آمده و کودک از خارش شدید چشم دچار رنج می‌شود. خشکی چشم می‌تواند تأثیرات بسیار مخربی در شبکه چشم به وجود آورد.

ضعف و اختلالات بینایی

ضعف و اختلال بینایی از مضرات موبایل برای چشم کودکان محسوب می‌شود که عوامل بسیاری در ضعف و اختلالات بینایی مانند تاری و دوبینی در چشم دخیل هستند. از جمله آنها می‌توان کار کردن طولانی و مداوم با ابزارهایی مانند موبایل، تبلت و رایانه می‌باشد. عدم رعایت فاصله کافی با صفحه نمایش و قرارگرفتن در معرض نورهای نامناسب، خستگی و خشکی چشم و عدم برخورداری از استراحت کافی که همگی در کودکان هنگام استفاده از ابزارهای فوق به طور ناخودآگاه به وجود می‌آیند، می‌توانند در ایجاد این اختلالات بینایی نقش داشته باشند. فراموش کردن وعده‌های غذایی و یا استفاده از اسنک‌ها و یا غذاهای فست‌فودی به هنگام استفاده از این ابزارهای دیجیتال عامل دیگری است که می‌تواند در ضعف بینایی کودکان تاثیر گذار باشد.

تار شدن دید

از جمله واکنش‌های چشم و مضرات موبایل برای چشم کودکان در برخورد با صفحات نمایشگر موبایل و سایر ابزارهای دیجیتال تاری دید است. توصیه می‌شود به محض برخورد با یکی از رفتارهای زیر در کودکان حتماً جهت غربالگری به پزشک متخصص چشم مراجعه نمایید. مالش و خارش مکرر چشم، پلک زدن‌های پیاپی، آبریزش چشم، سر درد، جمع و کوچک کردن چشم‌ها برای مطالعه یا دیدن چیزی در فاصله دور و شکایت از خستگی چشم و یا دو بینی همگی می‌تواند حاکی از اختلالاتی مانند نزدیک بینی و یا تاری چشم باشد که باید حتماً مورد توجه و بررسی قرار گیرد.

چپ چشمی از عوارض موبایل برای چشم کودکان

بسیاری از کودکان به هنگام بازی یا تماشای فیلم با موبایل، فاصله را رعایت نمی‌کنند و آن را نزدیک چشم‌هایشان می‌گیرند، همچنین استفاده طولانی مدت از این دستگاه توسط کودک بین ۴ تا ۸ ساعت موجب می‌شود تا کودکان دچار چپ چشمی گردند. تغییر شکل چشم‌ها و مردمک یا همان تنبلی چشم از مضرات موبایل برای چشم کودکان محسوب می‌گردد. چپ چشمی موجب کاهش اعتماد به نفس کودکان می‌گردد، همچنین تمرکز کودک را جهت یادگیری دروس کم می‌کند.

آسیب به ادراک دیداری کودکان از عوارض موبایل

مضرات موبایل برای چشم کودکان مسأله جدی است و نباید آن را نادیده گرفت، از آنجایی که به ادراک دیداری کودک آسیب جدی می‌زند. استفاده زیاد از موبایل موجب می‌شود تا ادراک دیداری کودک دچار اختلال گردد. یکی از توانمندی ‌های ذهنی، توانایی ادراک دیداری است، چشم لزوم رسیدن به این توانایی می‌باشد چرا که از طریق آن ورود اطلاعات صورت می‌گیرد.

 کودکان کمتر از ۷ سال زمانی که با موبایل و تبلت در ساعات طولانی بازی می‌کنند، باعث صدمه زدن به ادراک دیداری خود می‌شوند. کودک در پنج سالگی می‌تواند به تشخیص رنگ‌ها بپردازد، همچنین در ۶ سالگی تفاوت‌ها و شباهت‌های اشیا را به راحتی متوجه می‌شود، در ۷ سالگی می‌تواند ویژگی‌های اشیا را به ذهن بسپارد و حتی جابجایی آنها را خیلی زود متوجه شود.

استفاده از موبایل موجب می‌‌گردد تا مهارت بصری کودک دچار اختلال شود و حتی موجب بر هم خوردن تمرکز دیداری کودکان گردد. در نتیجه رشد ادراک کودک با مشکل جدی مواجه خواهد شد و به نوعی کودک دچار حواس‌پرتی می‌شود.

افزایش دوبینی چشم از عوارض موبایل برای چشم کودک

کودکان به هنگام استفاده از موبایل باید فاصله استاندارد سی سانتی‌متری آن را با چشم رعایت کند. یکی از بازی‌های موبایلی خوشایند کودکان بازی پابجی است، اگر والدین می‌دانستند که مضرات بازی پابجی چیست، محال بود که بگذارند کودکانشان با این بازی سرگرم شوند. این بازی موبایلی ویدیویی حس انزوا، پرخاشگری و… را در کودکان تقویت می‌کند و کودکان به قدری سرگرم این بازی می‌شوند که حتی فاصله استاندارد موبایل با چشم را هم رعایت نمی‌کنند.

بنابراین با نزدیک شدن صفحه موبایل به چشم، کیفیت تصاویر بسیار کم می‌شود و چشم در معرض اشعه بیشتری قرار می‌گیرد، بدین ترتیب چشم فشار زیادی به خود می‌آورد تا سرعت پردازشش با سرعت پردازش تصاویر هماهنگ گردد، پیامد این اتفاق و فشار مضاعف دوبینی چشم می‌باشد.

قرمزی چشم از عوارض موبایل برای چشم کودک

یکی دیگر از مضرات موبایل برای چشم کودکان، سرخی چشم‌ها است. این اتفاق برای چشمان کودکان زمانی صورت می‌گیرد که در استفاده از وسایل دیجیتال بصری همانند موبایل و تبلت زیاده‌روی کنند. می‌توان رابطه مستقیمی میان سرخی چشم و موبایل یافت، زمانی که کودک ساعات طولانی با گوشی موبایل بازی می‌کند فشار مضاعفی به چشم او وارد می‌شود که در نتیجه موجب سرخی صلبیه می‌گردد. علاوه بر این کودکان به هنگام بازی با موبایل، بینایی قوی‌تری بدست می‌آورند و همین امر موجب فشار اوردن دوچندان به چشم‌هایشان می‌گردد.

سوزش چشم از عوارض موبایل برای چشم کودک

زمانی که کودک برای مدت طولانی به بازی کردن یا فیلم دیدن با موبایل می‌پردازد، باعث می‌شود فرآیند پلک زدن چشم به درستی صورت نگیرد، در نتیجه اشک چشم تبخیر گردد و چشم‌ها حالت خشکی به خود بگیرند، این امر باعث می‌شود تا ابتدا چشم‌ها خارش بگیرند و سپس با ادامه استفاده از موبایل، چشم‌‌های کودک دچار سوزش گردند، سوزش چشم از علایم جدی چشم و نشان‌دهنده خشکی چشم است.

نزدیک بینی از عوارض موبایل برای چشم کودک

یکی از مشکلاتی که سبب می‌شود تا تمرکز برای دیدن اشیای دور به سختی صورت گیرد، مسئله نزدیک بینی چشم‌های کودکان است. تحقیقات نشان داده است که نزدیک بینی به دلیل تمرکز طولانی مدت کودکان بر روی صفحه‌های نمایش دیجیتال همانند صفحه موبایل صورت می‌گیرد. امروزه ابتلا کودکان به نزدیک بینی رشد چشمگیری داشته است، چرا که در دست هر کودکی گوشی موبایل است، به همین جهت می‌توان نزدیک بینی چشم‌ها را از مضرات موبایل برای چشم کودکان عنوان کرد.

پیشگیری از مضرات موبایل برای چشم کودکان

محققان طی سالیان اخیر به این نتیجه رسیده‌اند که از هر 5 نفری که از موبایل استفاده می‌کنند، 3 نفر به عارضه‌های چشمی دچار هستند. در این میان با شیوع ویروس کرونا و استفاده بیش از حد کودکان بالاخص کودکانی که مجبور به حضور در کلاس‌های آنلاین و مجازی هستند و از اینترنت در موبایل، تبلت و رایانه بهره‌مند هستند، در دراز مدت سبب ایجاد مشکلاتی می‌شود که می‌توان با رعایت نکاتی مانع از بروز بسیاری از آنها شده و از سالم ماندن چشم کودکان محافظت کرد. از آن جمله رعایت نکات زیر می‌تواند راهکارهای مناسبی را برای والدین به همراه داشته باشد.

ایجاد الگوی مناسب در استفاده از موبایل

یکی از راهکارهای مناسب برای ایجاد و نهادینه کردن رفتاری در کودک، قرار دادن یک الگوی رفتاری عملی برای وی است. هرگز نمی‌توان انتظار داشت که کودک از عملی اجتناب نماید که والدین و سایر افراد خانواده آن را به‌راحتی و بدون توجه به هیچ چهار چوب و مقرراتی انجام می‌دهند. استفاده مناسب و به‌اندازه از موبایل و تبلت نیز یکی از همین رفتارها است. بهتر است با در نظر گرفتن قوانینی مانند عدم استفاده از آن هنگام غذا خوردن، وقت خوابیدن و یا بودن در جمع خانواده و دوستان و همین طور داشتن برنامه‌های جایگزین بجای سرگرمی با موبایل و… و احترام به این قوانین در کوتاه کردن مدت استفاده از این ابزارها و کاهش مضرات موبایل برای چشم کودکان پیش‌قدم شد.

کاهش نور صفحه نمایش موبایل

همان‌طور که می‌دانید تابش نور مستقیم موبایل و یا تبلت آسیب جدی به چشم می‌رساند بالاخص در فضاهای تاریک و یا کم نور، به همین دلیل در چنین مواقعی نسبت به تنظیم نور موبایل اقدام نموده و یا از صفحات نمایشگر دارای فیلتر و یا مات استفاده شود. حتی در این خصوص برنامه‌های نرم‌افزاری وجود دارد که در فواصل منظم با خاموش کردن صفحه در این زمینه کمک حال هستند.

رعایت فاصله چشم با صفحه نمایش

یکی از نکاتی که تاثیر زیادی در کاهش مضرات موبایل برای چشم کودکان داد رعایت کمترین فاصله پیشنهادی از سوی پزشکان بین صفحه نمایشگر موبایل یا یارانه و چشم 30 سانتی‌متر است؛ بنابراین باید از رعایت این فاصله، جهت ایمنی چشم اطمینان حاصل نمود.

ورزش عمومی

ورزش کردن همواره یکی از مفرح‌ترین و بهترین روش‌ها برای پرکردن اوقات فراغت کودکان و تأمین سلامت آنها است. توصیه بر این است که با یافتن علاقه منفی کودک خود به هر یک از ورزش‌ها و تأمین وسایل و امکانات مورد نیاز آنها کودک را تشویق به انجام حرکات ورزشی نماییم. کودکان باید بیاموزند انجام حرکات ورزشی بسیار جذاب‌تر و سودمندتر از دیدن آن و با اجرای ورزش‌ها به صورت مجازی است. البته ورزش کردن تنها می‌تواند یکی از فعالیت‌های جایگزین استفاده بی روبه موبایل و تبلت باشد. کارهای دیگری مانند کتاب‌خوانی، بازی‌های گروهی و حضور در اجتماعات کودک محوری مانند خانه بازی بالونیا می‌تواند نقش بسزایی در بهینه‌سازی فرصت‌های کودک داشته باشد. در این خانه کودک والدین نیز می‌توانند از طریق بهره‌مندی مشاوره‌های تخصصی ایراد شده از سوی کارشناسان به افزایش توانمندی‌های کودکان خود کمک کرده و راهکارهای جدیدی در این زمینه بیاموزند.

استراحت مکرر چشم

یکی از روش‌هایی که می‌توان مانع فشار بر روی چشم و کاهش مضرات موبایل برای چشم کودکان شد، ایجاد فاصله زمانی برای استراحت چشم در حین کار کردن با موبایل و تبلت و تمرکز بر روی آنها است. کودکان اغلب چنان محو بازی‌های خود می‌شوند که از بسیاری از نیازهای ضروری خود غافل می‌شوند. آنها برای اینکه بتوانند یک بازی رایانه‌ای را به انتها برسانند، ممکن است ساعت‌ها بدون هیچ تحرکی به صفحه نمایشگر گوشی یا تبلت خیره شوند. این موضوع علاوه بر آسیبی که به چشم وارد می‌کند سبب تحلیل قوای جسمی و عضلانی آنها می‌شود. از این رو بهتر است گاهی با صدا کردن آنها و یا استفاده از روش‌های جانبی دیگر، نیاز چشم و جسم آنها به استراحت را یادآوری کنیم.

ایجاد برنامه منظم برای استفاده از موبایل برای کودکان

بسیاری از والدین بر این باور هستند که برای جلوگیری از مضرات موبایل برای چشم کودکان و بسیاری دیگر از انواع تکنولوژی بهتر است کودک را از آنها محروم نمایند. در حالی که با ایجاد قواعد و چهارچوب‌هایی که همه اعضای خانواده خود را ملزم به رعایت آن نمایند، می‌تواند نقش مؤثرتری در شناساندن و معرفی بهتر آن تکنولوژی و طریقه صحیح استفاده از آنها را ایجاد نمود. به‌هرحال می‌دانیم که بسیاری از پیشرفت‌های تکنولوژی در جهت تسهیل و ایجاد رفاه نسبی در زندگی صورت پذیرفته است، بنابراین می‌توان با رعایت نکات فوق از منافعی که این قبیل دستاوردهای علمی که تکنولوژی در اختیار ما قرار داده است سود جست.

استفاده از تنظیمات شب در موبایل کودک

 اگر گوشی کودک شما مجهز به تنظیمات شب است، بهتر می‌باشد این گزینه را در موبایل کودکتان روشن کنید تا کمترین میزان نور آبی از صفحه گوشی کودک منتشر شود و مضرات موبایل برای چشم کودک و خواب او به حداقل برسد.

مطالعه کتاب به جای استفاده از موبایل

 یکی از بهترین راه‌ها جهت به حداقل رساندن مضرات موبایل برای چشم کودکان، مطالعه کتاب و گردش‌های علمی می‌باشد، خرید کتاب برای کودکان و بردن آنها به مکان‌های علمی موجب می‌شود، کودکان هم سرگرم شوند و هم اطلاعات علمی و مناسبی بدست آورند.

پلک زدن و پیشگیری از مضرات موبایل برای چشم

کودکان زمانی که به صفحه نمایش خیره می‌شوند، پلک زدن عادی چشم‌هایشان به نصف کاهش می‌یابد، همین امر موجب خشکی چشم‌های آنها می‌گردد. بنابراین از کودک خود بخواهید به هنگام انجام بازی موبایل یا در زمان‌های استراحت پلک بزند تا مضرات موبایل برای چشمشان کاهش یابد.