عوارض بازی با گوشی برای کودکان

مضرات و عوارض بازی با گوشی برای کودکان بسیار زیاد است. به همین دلیل کنترل بازی کودکان با موبایل یکی از واجبات هر والدینی است. استفاده از تکنولوژی و بکار گیری انواع گجت‌ها آن‌چنان با زندگی انسان پیوند خورده است که گاهی فراموش می‌کنیم، زندگی قبل از آن چگونه بوده است. بدون هیچ‌گونه مبالغه و تردیدی می‌توان پذیرفت که تکنولوژی تا حد بسیار زیادی سبب تسهیل امور و بسط و توسعه علوم مختلف شده است. امروزه در سایه تکنولوژی هم‌زمان با کوچک‌تر شدن ابعاد وسایل الکترونیکی، شاهد افزایش کارآمدی گوشی‌های همراه، تبلت و رایانه هستیم. رشد فزاینده تولید نرم‌افزار و اپلیکیشن‌های متنوع در کنار بازی‌های کامپیوتری باعث استفاده بیشتری از آنها شده و گروه‌های مختلف سنی را نیز در بر می‌گیرد.

عوارض بازی با گوشی برای کودکان چیست؟

کودکان یکی از مخاطبین اصلی کمپانی‌های بزرگ تولیدکننده انواع چنین بازی‌ها و نرم‌افزارهایی هستند. به موازات تأثیرات مثبت و کارایی که این تکنولوژی در زندگی افراد دارد، متأسفانه می‌تواند در اثر استفاده مداوم، عوارض و آثار منفی نیز از خود بجای گذارد که برخی از آنها می‌توانند جبران ناپذیر باشند. تمرکز کودکان بر بازی‌های رایانه‌ای و استفاده بیش از حد از موبایل و تبلت، کارشناسان را بر آن داشت تا نسبت به بررسی تأثیرات مخرب آن دست به تحقیقات گسترده‌ای بزنند. در ادامه به نتایج این تحقیقات که در زمینه عوارض بازی با گوشی برای کودکان صورت گرفته خواهیم پرداخت.

محدود شدن یادگیری

تعامل با دیگران به‌ویژه گروه همسالان و مربیان آگاه نقش زیادی در روند یادگیری کودک دارد. کودک با حضور در اماکن مختلف از جمله خانه کودک و حتی جمع خانواده، با برقراری ارتباط حتی به طور چشمی، می‌تواند از لذت دریافت توجه برخوردار شده و به رشد عاطفی وی کمک شایانی می‌کند. مشاهده و تعامل دو بازوی قدرتمند در یادگیری کودک هستند. کودک پس از مشاهده، میل به تکرار تجربیات خود دارد و از طریق تعامل با دیگران و محیط اطراف خود می‌تواند فرصت تجربه کردن و شناخت پیرامون خود را به دست آورد. لیکن سرگرمی با گوشی این فرصت ارزشمند را از او سلب می‌نماید. این در حال است که سنین کودکی طلایی‌ترین زمان برای یادگیری و تثبیت آموزه‌های ارزشمند است.

کاهش زمان کنار خانواده بودن

یک کودک سالم در محیط خانواده رشد می‌کند، بنابراین گذراندن زمان مناسب در کنار خانواده، تأثیر فراوانی بر سلامت روحی کودکان دارد. با این گوشی‌ها دیگر کودکان کمتر در جمع خانواده‌ها حضور پیدا می‌کنند، در زمان‌های قدیم بچه‌ها تمام وقت خود را در کنار خانواده سپری می‌کردند و از عوارض بازی با گوشی برای کودکان خبری نبود. کتاب می‌خواندند، بازی می‌کردند با پدر، مادر، خواهر و برادرهایشان هم صحبت می‌شدند. امروزه بچه های که زیاد با گوشی بازی می کنند و شبکه‌های اجتماعی مختلفی دارند، فرصت حضور در جمع خانواده را ندارند.

افزایش حواس پرتی

حواس‌پرتی یکی از مشکلات و عوارض بازی با گوشی برای کودکان است، کودکان حواس پرت دقت پایینی هم دارند؛ بنابراین احتمال در خطر افتادن جان آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. بسیاری از کودکان آن‌قدر غرق بازی موبایل و شخصیت‌های آن می‌شوند که به هنگام رد شدن از خیابان تصادف می‌‌کنند، علاوه بر این عوارض استفاده زیاد از گوشی برای کودکان بخصوص بازی کردن آن هم در خیابان موجب می‌شود تا بچه‌ها توجهی به افراد و مسیر درست و حریم‌های خطر موجود در خیابان نداشته باشند.

کاهش کیفیت خواب

سرگرم شدن با گوشی و تبلت چه در نتیجه بازی و چه به دلیل وقت‌گذرانی در شبکه‌های اجتماعی، باعث می‌شود که کودک متوجه گذر زمان نشود و اوقات طولانی را صرف این مشغولیت نماید. حتی گاهی تا دیر وقت سرگرم گوشی‌های خود می‌شوند. در چنین شرایطی خستگی چشم و خواب‌آلودگی از جمله عوارضی خواهد بود که می‌تواند در جنبه‌های مختلف آنان تأثیر بگذارد. به هم ریختگی نظم خواب ناشی از این فعالیت‌ها حتی بر سیستم متابولیسم بدن و کاهش اشتهای آنان نیز تأثیرگذار است. نور آبی که از صفحه نمایشگر بسیاری از وسایل الکترونیکی از جمله تلفن‌های همراه، تبلت‌ها، آی‌پدها و تلویزیون‌ها ساتع می‌شود به مغز پیغام نوری مشابه روز می‌دهد در نتیجه مغز، سیگنال بیدار شدن را ارسال می‌کند و کودک نمی‌تواند به راحتی بخوابد.

ایجاد اختلالات ذهنی و مغزی

تحقیقات حاکی از آن است که مغز انسان نسبت به تابش امواج الکترومغناطیس دارای حساسیت است. از آن جایی که انواع وسایل الکترونیکی دارای چنین امواجی هستند، می‌توانند بر تکانه‌های الکتریکی موجود در شبکه‌های عصبی مغز تأثیر گذاشته و سبب ایجاد اختلالاتی در سیگنال‌های مغزی شوند. علاوه بر این ملاحظه و مشاهده محتواهای نامناسب در برخی شبکه‌های اجتماعی می‌تواند باعث پراکندگی ذهنی، فشار عصبی و اختلالات فکری در کودک شود. به خاطر همین باید ترک دادن گوشی از کودک را در اولویت قرار دهید.

بروز مشکلات عصبی

کم خوابی که جز یکی از عوارض بازی با گوشی برای کودکان است می‌تواند خلق‌وخوی آنان را نیز تحت شعاع قرار دهد. در چنین شرایطی کودکان معمولاً دمدمی‌مزاج و لجباز شده و پرخاشگر می‌شوند. آنها به دلیل عدم دقت و تمرکز کافی مهارت تصمیم‌گیری و حل مسئله را از دست می‌دهند. به این ترتیب خود را در مواجهه با مسائل گوناگون ناتوان دیده و احساس ناکامی و شکست را تجربه خواهند کرد.

انزوا طلبی و کاهش مهارت‌های اجتماعی

از دیگر عوارض بازی با گوشی برای کودکان انزوا طلبی و کاهش مهارت‌های اجتماعی است که نقش بازی در رشد عاطفی و مهارت‌های آنان بر کسی پوشیده نیست. لزوم حضور در انواع مناسبات اجتماعی، سبب ایجاد تعامل با دیگران در هر سنی در کودکان است. چنانچه گوشی یا تبلت، جای خود را با گروه همسالان و ایجاد روابط سالم با والدین و مربیان آگاه عوض کند، مهارت ارتباط اجتماعی آنها را مختل نموده و در آینده کودک بدون برخورداری از اعتمادبه‌نفس، قادر نخواهد بود از پس دوستی و آداب معاشرت ساده اجتماعی، روابط عاطفی سالم، رفع و رجوع کردن مشکلات تحصیلی و پیدا کردن شغل مناسب برآید.

چاقی و عدم تناسب اندام

کودکان به طور طبیعی سرشار از انرژی هستند. نیاز به دویدن، پریدن، و تحرک از خصیصه‌های هر کودک سالمی است. لیکن کم‌تحرکی ناشی از بازی نکردن کودک و نشستن طولانی مدت و خیره شدن به صفحه نمایش انواع وسایل الکترونیکی و در کنار آن تمایل به استفاده از غذاهای فست فود و پر کالری اغلب منجر به چاقی و عدم اعتمادبه‌نفس در آنها می‌شود. کودک در آینده با عدم اعتمادبه‌نفس که نشئت گرفته از عدم تناسب اندام وی است، از حضور در جمع اجتناب کرده و آرام آرام منزوی می‌شود. همان گونه که می‌دانیم چاقی سرمنشأ بسیاری از مشکلات و بیماری‌هایی است که بعضاً خود مسائل و مشکلات عدیده دیگری را به دنبال دارند. از آن جمله می‌توان به دیابت، مشکلات مفصلی و بیماری‌های قلبی و عروقی اشاره نمود.

ضعف بینایی

ضعف بینایی یکی از عوارض بازی با گوشی برای کودکان است که تمرکز بر گوشی و تبلت مخصوصاً هنگام بازی که مدت زمان زیادی را نیز به خود اختصاص می‌دهد، سیستم عصبی و چشمی کودکان را تحت تأثیر قرار داده و باعث خستگی چشم می‌شود. مضرات موبایل برای چشم کودکان موضوع مهمی است که حتماً باید در نظر داشته باشید. هیجان ناشی از بازی، تنهایی، کوچک بودن فضای کافی برای انجام فعالیت‌های فیزیکی، مشغله فراوان والدین و دلایل زیاد دیگری می‌تواند سبب شود که کودکان مدت‌های طولانی به صفحه موبایل و تبلت خود خیره شوند. گاهی حتی متوجه عدم نور کافی در محیط نشده و حتی شب‌هنگام و دور از چشم والدین نیز در تاریکی به گوشی و تبلت پناه ببرند. از این رو به مرور دچار مشکلات بینایی شده و از عوارض درد چشم و خستگی آن رنج ببرند.

تومور و ضایعات مغزی و خطر ابتلا به سرطان

با کاهش فعالیت‌های بدنی و افزایش چاقی مشکلات بسیاری برای کودکان و بزرگسالان پیش می‌آید. فشار خون بالا، سردردهای عصبی، میگرن، ضعف بینایی، مشکلات قلبی، کمر درد، آرتروز، سندرم حرکت تکراری، دیابت و بسیاری دیگر از این دست مشکلاتی است که می‌تواند در راستای عوارض بازی با گوشی برای کودکان قرار گیرد. اما لازم است که بدانید مطالعات از احتمال بروز تومور و ضایعات مغزی و حتی انواع سرطان برای کسانی که بیش از حد از تلفن‌های همراه استفاده می‌کنند و خود را در معرض اشعه‌های مخرب آن قرار می‌دهند، خیر می‌دهد.

تحلیل رفتن عظلات

گرفتن طولانی مدت گوشی در دست می‌تواند باعث ایجاد آسیب به تاندون‌های دست و ایجاد درد در ناحیه مچ دستان شود که از عوارض بازی با گوشی برای کودکان محسوب می‌شود. همچنین انگشتان دست به مرور در اثر استفاده بیش از حد آنها برای تایپ و چت کردن در صفحات لمسی ابزارهای الکترونیکی آسیب می‌بینند. سرگرم شدن با موبایل و گوشی‌های همراه فرصت فعالیت بدنی و بازی‌های خلاقانه و فیزیکی را از کودکان سلب می‌نماید. عدم تحرک سبب می‌شود عضلات کودک تحلیل رفته و قوای خود را از دست بدهند و به مرور زمان حرکت این عضلات با تأخیر همراه خواهد شد.

بروز پرخاشگری

یکی دیگر از عوارض بازی با گوشی برای کودکان بروز پرخاشگری می‌باشد که تظاهرات پرخاشگرانه در کودک می‌تواند ناشی از بسیاری وسایل از جمله سوء تغذیه، کم خوابی و مشکلات مغزی و عصبی باشد. اما در کنار آنها باید توجه کرد که کودک انسانی تمایل به الگوبرداری دارد. از این رو آنچه را که مشاهده می‌کند، در پس ذهن خود نگاه داشته و از آن به‌عنوان الگوی رفتاری تقلید می‌کند. رفتارهای پرخاشگرانه می‌تواند در نتیجه دیدن صحنه‌های خشن در خانواده و محیط زندگی و تحصیلی او بوده و یا به دلیل مشاهده آن در بازی‌هایی مانند پابجی و یا تماشای نمایش‌های تلویزیونی خشونت آمیز باشد. برای دانستن اینکه عوارض بازی پابجی چیست به صفحه مربوطه مراجعه کنید. به کارگیری سلاح و زور بازو در بسیاری از این صحنه‌ها، موجب بروز طغیان‌های عصبی و رفتارهای پرخاشگرانه در کودک نسبت به گروه همسالان و حتی اعضای خانواده می‌شود. این امر می‌تواند موجبات نارضایتی اطرافیان را فراهم آورده و سبب طرد شدن کودک می‌شود. نتیجه چنین حالتی به هیچ وجه به نفع کودک نیست زیرا می‌تواند زمینه ساز خشم و جریان‌های عصبی شدیدتری در آینده شود.

کاهش یادگیری و تاثیر بر عملکرد تحصیلی

لذت وقت گذرانی با گوشی و تبلت گاهی باعث می‌شود که کودک علی رغم اخذ هشدارهای مکرر از والدین و اولیای مدرسه، ساعات متمادی و طولانی را صرف آن نماید. این مسئله در شرایط کنونی که بسیاری از تحقیقات و انجام تکالیف از سوی کودکان توسط قابلیت‌های موجود در همین گوشی ها محقق می‌شود، بهانه خوبی دست آنها داده است تا اوقات بیشتری را با این وسیله بگذرانند. کم خوابی، عدم تمرکز و دقت و اختصاص دادن زمان طولانی به استفاده از وسایل الکترونیکی می‌تواند به‌سرعت موجب افت تحصیلی و پس‌روی در عملکرد تحصیلی کودکان شود.

نبود حریم خصوصی

یکی از مضرات گوشی برای کودکان نبودن حریم خصوصی واضح و مشخصی است، هنگامی که محتوای توسط کودک در فضای اینترنت منتشر گردد، دیگر هیچگاه از بین نخواهد رفت و همیشه وجود دارد. این محتواها همان عکس‌ها، فیلم‌های خانوادگی، صداها و… هستند. کودکان درک درستی ندارند که کدام محتوا مناسب اشتراک‌گذاری است یا نه بنابراین برخی از محتواها را منتشر می‌کنند و موجب بروز مشکلاتی می‌شوند که حتی آینده آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و حریم خصوصی خود و خانواده‌شان را در خطر می‌اندازند.

بازی موبایل و اعتیاد به دوپامین

یکی از شایع‌ترین عوارض بازی با گوشی برای کودکان اعتیاد مغز آن‌ها به دوپامین است؛ بنابراین گاهی مغزشان دوپامین زیادی آزاد می‌کند، بنابراین با گذشت زمان مغز آن‌ها به آزادسازی دوپامین عادت می‌کند، بنابراین به اندازه بازی کردن با موبایل از چیزی لذت نمی‌برند. حتی وقتی کودکان دوست نداشته باشند، بازی کنند، ذهنشان از طریق دیگر به جذب این منبع می‌پردازند. بدین ترتیب دیگر انجام فعالیت‌های ساده برای کودکان جذابیت ندارد، تنها گشت‌وگذار در رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های مختلف موردپسند کودکان قرار می‌گیرد و فعالیت‌های دیگر برایشان بی‌اهمیت است.

نادیده گرفتن بهداشت فردی

بسیاری از کودکانی که علاقه‌مند به انجام بازی با گوشی هستند، به بهداشت فردی خود اهمیت چندانی نمی‌دهند. آن‌ها از رفتن به حمام اجتناب می‌کنند، همچنین کارهای دیگر نظیر مسواک زدن، شانه کردن مو، ناخن گرفتن و.‌‌. را نیز به تاخیر می‌اندازند. نادیده گرفتن بهداشت فردی موجب کاهش ایمنی بدن کودکان و ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها می‌گردد، به همین جهت بهتر است برای حداقل نمودن عوارض گوشی برای کودکان با برنامه‌ریزی درست حتی برای چند ساعت کودک را از بازی‌های موبایلی دور کرد.

کاهش خلاقیت کودکان

اگر دوست دارید، کودک خلاقی را پرورش دهید، دسترسی آن را به بازی‌های موبایلی محدود سازید. تقریباً نود درصد مغز انسان تا قبل از پنج سالگی رشد می‌کند، بچه‌های که زمان زیادی را صرف بازی‌های موبایل می‌کنند، دیگر شور و شوق چندانی جهت بروز استعدادهای خود ندارند و حافظه‌شان تا حد زیادی تضعیف می‌شود؛ بنابراین یکی از عوارض بازی با گوشی برای کودکان کاهش میزان خلاقیت و تخیل کودکان است، بازی‌های موبایلی اثر جبران‌ناپذیری بر آینده کودکان می‌گذارد.

میگرن از عوارض بازی موبایل

بازی موبایلی می‌تواند زمینه بروز سردردهای میگرنی را در کودکان گسترش بدهند، وقتی که کودک برای مدت طولانی به انجام بازی‌های موبایلی می‌پردازد، فشار زیادی به چشم‌هایش وارد می‌شود که نتیجه آن بروز سردردهای میگرنی است. معمولا  سردردهای میگرنی ابتدا از ناحیه‌‌ی از سر شروع می‌شود، سپس وسعت این ناحیه بیشتر می‌شود به‌طوری‌که کل سر را درگیر می‌سازد، زمانی که سردرد میگرنی به اوج خود می‌رسد، کودکان دچار استفراغ می‌شوند.

اتلاف وقت زیاد

امروزه بر روی گوشی‌های موبایل، بازی‌های مختلفی وجود دارد، همچنین این گوشی‌ها قابلیت نصب بازی‌های جدید و متنوع را دارند، به همین دلیل زمانی که کودکان سرگرم این بازی‌ها می‌شوند، دیگر از انجام کارهای ضروری خود باز می‌مانند؛ بنابراین صرف  بیش از نه ساعت از وقت بچه‌ها به چنین بازی‌های موجب می‌‌شود تا زمان زیادی از کودکان تلف شود. بدین ترتیب کودکان برنامه‌ریزی لازم را جهت انجام کارهای مختلف نداشته باشند.

برخورد با محتوای نامناسب

یکی از عوارض جدی بازی با موبایل مواجه شدن با محتوای نامناسب است. بسیار برای شما پیش آمده در حین بازی متوجه صفحاتی می‌گردید که برخی از آن‌ها محتوای نامناسب دارند؛ بنابراین زمانی که کودک با این محتواها مواجه می‌شود توان مدیریت این محتواها را ندارد. از این رو یکی از عوارض بازی با گوشی برای کودکان برخورد با محتواهای غیراخلاقی است. زمانی که در حین بازی، تصاویر، پیام یا مضمون بازی موبایل کودک را به سمت محتواهای همچون پورنوگرافی هدایت کند، کودک از رشد طبیعی خود عقب می‌ماند و به سمت انحرافات رفتاری کشیده می‌شود. بروز انحرافات رفتاری در کودک در جمع همسالان او بخصوص در مدرسه مشکلات فراوانی برایش ایجاد می‌کند که تأثیر فراوانی بر زندگی آینده‌‌اش می‌گذارد.

خطرات گوشی و تبلت برای کودکان

یکی از نگرانی‌های اساسی والدین هنگام استفاده فرزندانشان از گوشی‌های همراه و تبلت خطر اشعه‌های این گونه ابزارها است که می‌تواند سلامت کودک را به ویژه در سنین پایین با تهدید جدی مواجه کند. جالب است بدانید مطالعه جامع بین‌المللی صورت گرفته در سال 2011 ارتباط مستقیمی را بین تلفن همراه و ابتلا به تومور مغزی در بزرگسالان، نوجوانان و کودکان محتمل دانسته است. به هر روی مضرات موبایل برای کودکان بر سلامت فیزیکی و روانی گروه‌های مختلف سنی و جنسی بر کسی پوشیده نیست. همان گونه که در سطور بالا به طور مفصل بیان شد، می‌توان با کنترل ساعات استفاده از آن، نسبت به کاهش این عوارض اقدام نمود. استفاده آگاهانه از نرم‌افزارها و انتخاب هدفمندانه بازی‌ها می‌تواند بخشی از نگرانی والدین را نسبت به پراکندگی ذهنی کودکان و تأثیرات بد روانی آن کاهش دهد.

چطور عوارض بازی با گوشی برای کودکان را کنترل کنیم؟

استفاده مکرر از بازی با گوشی‌های همراه توسط کودکان به مرور می‌تواند تبدیل به عادت شود. در این بین نقش کنترلی والدین در زمان بندی، عوارض بازی با گوشی برای کودکان و استفاده از گوشی همراه و تبلت بسیار موثر خواهد بود. ایجاد قوانین و دستورالعمل‌های مشخص که تمام اعضای خانواده آن را رعایت کنند، باعث توجه بیشتر کودکان به مضرات موبایل برای بچه‌ها و استفاده بی‌رویه از آن خواهد شد. باید توجه کرد این قوانین نباید سخت‌گیرانه وضع شوند. بر همین اساس توضیحاتی که والدین با کودکان در خصوص این قوانین ارائه می‌دهند به آنها کمک می‌کند تا استفاده بهینه از این گونه وسائل داشته باشند.

آموزش روش‌های مناسب جهت استفاده از گوشی و تبلت نیز می‌تواند در کاهش عوارض بازی با گوشی برای کودکان مؤثر باشد. از آن جمله می‌توان به ارسال پیامک به جای صحبت کردن و استفاده از دستگاه‌های هندزفری به جای چسباندن مستقیم گوشی تلفن به گوش، جهت دور ماندن اشعه‌های مضر این ابزارها اشاره نمود. همچنین باید به کودکان متذکر شد که به هیچ وجه گوشی همراه خود را به اتاق خواب نبرند. زیرا هنگام خواب مغز قابلیت بیشتری برای دریافت امواج دارد.

دانلود و نصب انواع بازی‌ها و اپلیکیشن‌ها زیر نظر مستقیم والدین، می‌تواند یکی دیگر از راهکارهای مؤثر در کاهش خطرات احتمالی استفاده از این تکنولوژی باشد. به یاد داشته باشید هرگز از در اختیار دادن این وسیله به عنوان پاداش برای کودک استفاده نکنید. زیرا همین موضوع می‌تواند این وسیله را دوست‌داشتنی‌تر کرده و میل او را برای در اختیار گرفتن و وقت گذران با آن بیشتر نماید. هم چنین در مهمانی‌ها و تحت تأثیر خستگی‌ها و مشکلات روزانه از گوشی همراه به عنوان ابزاری برای پر کردن جای خالی مراقبین و همراهان کودک استفاده نکنیم.

به یاد داشته باشید انجام بازی‌های کودکانه در خانه توسط والدین و یا دعوت دوستان و کودکان دیگر به منزل، وقت گذرانی در پارک و بردن بچه ها به خانه کودک و یا حتی فرهنگسراها و سر زدن به محیط‌های مختص کودکان، می‌توانند پیشنهادهای مناسبی برای جایگزینی بازی با گوشی همراه برای کودک باشد و عوارض بازی با گوشی برای کودکان را کم کند.