اتل متل توتوله
اتل متل توتوله یک بازی قدیمی است که همراه با شعر خوانی انجام می‌شود. اغلب کودکان به خاطر ریتم جالب شعر این بازی، آن را به همراه پدر و مادر یا کودکان دیگر انجام می‌دهند. این بازیِ آهنگین و سرگرم کننده، در حقیقت بر اساس شعری قدیمی با مفاهیمی خاص طراحی شده است. در اغلب موارد، بزرگ‌ترها در این بازی با کودکانشان شریک می‌شوند و از بازی کردن با کودک خود لذت می‌برند. در حقیقت بازی اتل متل توتوله یک خاطره مشترک در بین تمامی نسل‌هاست. در ادامه به تاریخچه و تحلیل شعر اتل متل توتوله پرداخته‌ایم، پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این متن همراه ما باشید.
آنچه در این مطلب خواهید خواند
تاریخچه اتل متل توتوله
محمد تقی بهار، شاعر معاصر در رابطه با این شعر می‌گوید که شعر این بازی یکی از اولین شعرهای غنایی در ایران می‌باشد که شاید بتوان قدمت آن را به قبل از اسلام امتداد داد. البته به گفته استاد و پژوهشگر ادبیات، دکتر محمدی این شعر چیزی در حدود پانصد سال و یا بیشتر قدمت دارد. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که در این سال‌ها، شعر بازی اتل متل توتوله دست‌خوش تغییرات بسیاری شده است. برای مثال در ابتدا عبارت گاوش رو بردن گرجستون، یک زن گرجی بستون در شعر خوانده می‌شده است و سپس در طول انتقال سینه به سینه، به عبارت گاوشو بردن هندستون، یک زن هندی بستون تبدیل شده است. از آنجا که هیچ سند کتبی در رابطه با نام شاعر و زمان نشر این شعر وجود ندارد، گمانه زنی‌های زیادی در رابطه با این شعر کهن و اصیل ایرانی وجود دارد.
اتل متل توتوله از کیست؟
از آنجا که قدمت این شعر به قبل از اسلام بازمی‌گردد و این بازی به صورت سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده است، پیدا کردن نامی مشخص به عنوان شاعرِ شعرِ بازی اتل متل توتوله، کار راحتی نیست. در واقع شاعر شعر این بازی معروف و خاطره انگیز به صورت دقیق مشخص نیست.
متن شعر اتل متل توتوله
توجه کنید که این ضرب آهنگِ شعرِ بازی است که می‌تواند برنده یا بازنده بازی را مشخص کند؛ بنابراین بهتر است تا نحوه درست خواندن شعر بازی اتل متل توتوله را بیاموزید تا بازی را عادلانه انجام دهید. در ادامه کامل‌ترین نسخه موجود از شعر اصلی آورده شده است، بنابراین ممکن است برخی عبارات برایتان نا آشنا و جدید باشند.
اتل متل توتوله / گاو حسن چه جوره؟ / نه شیر داره نه پستون / دمبشو بردن اردستون / سمشو بردن پاکستون / شیرشو بردن هندستون / یک زن کردی بستون / اسمشو بذار ستاره / براش بزن ناقاره / رو گنبد و مناره / اسمشو بزار عم قزی / دور کلاش قرمزی / موی سرش وز وزی / عم قزی شوخ و شنگه / قر دادنش قشنگه / هروقت میرن النگه / یک پای خرش می لنگه / این درو واکن سلیمون / اون درو واکن سلیمون / قالی رو بکش تو ایوون / یه پک بزن به قلیون / گوشه ی قالی کبود / اسم دائیم محمود / محمود بالا بالا / سرکرده شغالا / آش می خوری بسم الله / حسنی کجاس تو باغچه / چی چی می چینه آلوچه / واسه ی دختران کوچه / حسنی رفته به اردو / برای نصف گردو / اردو خبردار شد / حسنی گرفتار شد / حال بگوم زار شد / بگوم بگوم حیا کن / از سوراخ در نیگا کن / خروسه می گه قوقولی قو / مرغ پا کوتای من کو / کلاغه می گه قارقار / سفره قلمکار کار / ببعی می گه بع بع / دنبه داری؟ نه نه / پس چرا می گی بع بع / قورباغه می‌گه من زرگرم / طوق طلا به گردنم / اسب سیاه اسب سفید / زیر بغلم دسته گل برادرم / هاچین و واچین / یه. پا. تو. ور. چین.
شعرهای متفرقه و جدیدتر و کوتاه‌تری هم با ریتم اتل متل توتوله در مهدکودک‌ها به خردسالان آموزش داده می‌شود، در ادامه یکی از این شعرها را برایتان آورده‌ایم.
اتل متل یک مورچه / قدم می‌زد تو کوچه / اومد یک کفش ولگرد / پای اونو لگد کرد / مورچه پا شکسته / راه نمی‌ره نشسته / با برگی پاشو بسته / مورچه جونم تو ماهی / خوب بشه پات الهی / هاچین و واچین / یک پاتو ورچین
نکته:
این شعر باید با توجه به بخش پذیری و هجای کلمات خوانده شود و هم زمان با هر بخش خواننده باید به یک پا اشاره کند برای مثال:
- اتل ۲. متل ۳. توتو ۴. له
- گاو ۲. حسن ۳. چه جو ۴. ره
- نه شیر ۲. داره ۳. نه پس ۴. تون
- گاوشو ۲. بردن ۳. هندس ۴. تون
تحلیل اتل متل توتوله
تحلیل‌ها و تفاسیر زیادی از شعر بازی اتل متل توتوله در اینترنت ارائه شده است. از تحلیل‌های سیاسی و علمی که درباره این شعر ارائه شده است، دور شویم. خواهیم دید که این شعر کاملاً جهت دار ادامه پیدا می‌کند و سعی دارد تا تمامی اقوام عالم را به اتحاد و یگانگی دعوت کند. آورده شدن نام ترک، هند، عرب، کرد، فارس و چین در این شعر، روایت‌گر این است که نویسنده قصد داشته است تا افراد سراسر جهان را در شادی آیینی خود شریک کند. ضرباهنگ کلی این شعر بسیار شاد است و از مضامین نشاط آور در این شعر استفاده شده است. در حقیقت ارتباط واژگانی، سجع، ترکیب هجایی و موسیقی کلی این شعر باعث شده است تا تفاسیر بسیار بلندی از شعر این بازی ارائه شود.
تناقضاتی مثل بردن شیر گاوی که شیر و پستون ندارد و یا اسم ترکیِ گذاشتن بر روی زنِ کردی در هندوستان باعث شده است تا افراد گاهی به مسخره کردن شعر این بازی بپردازند. ولی لازم است بدانید که نظریات طبق یک ادبیات شناس ایرانی لزومی ندارد که تمامی کلمات شعر دقیق و با معنا باشند؛ زیرا معلوم بودن معنی برخی کلمات و ارتباط معنایی ایجاد شده بین ابیات با وجود کلمات گنگ و نامفهوم باعث می‌شود تا حس کنجکاوی کودک برانگیخته شود.
به دنبال معنای واقعی کلمه توتوله گشتن ممکن است کار راحتی نباشد، در نهایت کوتاه و مختصر بودن شعر، داشتن عناصر جذاب و طبیعی مثل شیر، هندوستان و زن گرفتن در کنار کلماتی بامزه ولی بی‌معنی (مثل توتوله، هاچین و واچین و اتل متل) باعث شده است تا این بازی یکی از جنجالی‌ترین بازی‌های قدیمی و ایرانی محسوب شود.
البته بر طبق تفاسیر سخنان دکتر محمدی، استاد زبان و ادبیات فارسی، اتل به معنی ستاره، متل به معنی ماه و توتوله به معنی خورشید است. وی می‌گوید، گاو حسن در ابتدا گویِ حسن بوده است و به حکیمی مازندرانی اشاره دارد. قرمز بودن دور کلاه عم قزی (دختر عمو) به مهربانی وی اشاره دارد. با تمامی این تفاسیر و تغییراتی که این شعر از پانصد سال پیش به خود دیده است، لازم است تا همه ما کاملاً بی‌طرف، از خواندن این شعر و سرگرم شدن کودکانمان با این بازی استقبال کنیم.
اتل متل توتوله به چه معناست؟
در حقیقت بسیاری از واژه‌هایی که در این شعر به کار گرفته شده‌اند در زبان امروزی معنای حقیقی و درستی ندارند. بسیاری از کلمات این شعر تنها به خاطر موزون بودن و هم قافیه شدن در مصراع‌های مختلف قرار گرفته‌اند. البته تفاسیر متفاوتی از معنای اتل، متل و توتوله در اینترنت ارائه شده است. درست‌ترین و مرتبط‌ترین معنی که برای واژه‌های اتل، متل و توتوله ارائه شده است، نظر دکتر محمدی است. در این تفسیر، استاد اتل را به ستاره، متل را به ماه و توتوله را به خورشید ارتباط می‌دهد.
بازی اتل متل توتوله
در این بازی خردسالان در کنار یکدیگر نشسته و هر دو پای خود را به صورت کامل باز و دراز می‌کنند. سپس یکی از اعضا گروه باید شعر بازی را بخواند و به همان ترتیبی که خردسالان نشسته‌اند به پاهای آن‌ها به ترتیب با هر بخش از شعر، اشاره کند. سپس در هر کجا که شعر تمام شود، خواننده به یکی از پاهای یکی از بچه‌ها اشاره خواهد کرد و آن کودک باید آن پا را جمع کند. سپس بازی ادامه پیدا می‌کند تا تمامی پاها یکی پس از دیگری جمع شوند و تنها یک پا در بازی به صورت دراز شده بماند. البته کسی که پایش مانده بدشانس بوده و جریمه می‌شود این بازیِ ساده، سرشار از شادی و خنده است.
معمولاً جریمه بازنده بازی اتل متل، دویدن بر روی یک پا یا قلقلک می‌باشد. در صورتی که امکان جمع کردن پا وجود نداشته باشد، می‌توان به دست‌ها اشاره کرد و کودکان دستانشان را جمع کنند. همین شیرین کاری‌ها باعث ایجاد لحظاتی شاد و خنده دار برای بچه‌ها خواهد شد. یکی از خوبی‌های این بازی این است که هرچه تعداد نفرات بیشتر باشد، جذابیت بازی بیشتر است ولی این بازی با حداقل نفرات نیز امکان پذیر است. این بازی کاملاً بی خطر است و والدین معمولاً بر سر انجام این بازی با کودکان مخالفت نمی‌کنند. انجام این بازیِ برد برد برای کودکان و والدین سرشار از سرگرمی و خنده خواهد بود.
جمع بندی
توجه کنید که انجام این بازی فایده‌های زیادی دارد. کودک بازنده در انتها مجبور می‌شود تحرک داشته باشد و روی یک پا راه برود. در واقع بچه‌ها از حالت نشسته خارج می‌شوند و این بازی باعث افزایش تحرک کودکان می‌شود. علاوه بر این، بازی اتل متل توتوله می‌تواند در بهبود عملکرد مغز کودکان برای به خاطر سپردن و هماهنگی مغز و دست‌ها تأثیر گذار باشد. انجام این بازی در طول روز باعث می‌شود تا کودکان بتوانند به خاطر تخلیه انرژی، در شب خواب راحت‌تری را تجربه کنند. بازی‌های بسیار زیادی هستند که می‌توانند در افزایش هوش و بهبود عملکرد رفتاری و ذهنی کودک شما تأثیر گذار باشند.
اگر شما هم دوست دارید تا شاهد تأثیرات غیر مستقیم و مستقیم بازی‌ها بر روی کودکتان باشید کافی است با مراجعه به مجموعه خانه کودک بالونیا و انجام بازی‌های مختلف (فکری و فیزیکی) در محیطی سرشار از بازی‌های سرگرم کننده، به افزایش هوش رفتاری و ذهنی کودکتان بیفزایید و تأثیر مستقیم و غیر مستقیم انجام این بازی‌ها در اشتها، خواب و سرعت یادگیری کودک خود شاهد باشید. شما با آوردن کودکانتان به خانه بازی بالونیا می‌توانید تا ساعت‌ها با کودک خود در محیطی کاملاً جذاب و پر نشاط بازی کنید. در مجموعه بالونیا، کودکان وارد دنیای دیگری شده و می‌توانند شخصیت‌شان را رشد بدهند و قوه تخیل خود را پرورش دهند. توجه کنید که تمامی بازی‌هایی که بچه‌ها در کودکی انجام می‌دهند تأثیر مستقیمی در تعامل اجتماعی، ارتباط مؤثر، هوش و خلاقیت کودک شما در آینده دارد.
