ترک دادن کودک از گوشی

ترک دادن کودک از گوشی هم یکی از مسائلی است ذهن خیلی از خانواده‌ها را درگیر خودش کرده است. تغییر سبک زندگی نسبت به گذشته اگرچه فواید زیادی به همراه دارد؛ اما تأثیرات سوئی نیز از خود بجای گذاشته است. اعتیاد به استفاده از تکنولوژی از جمله موبایل و تبلت یکی از این عوارض گوشی برای کودکان است. استفاده از تکنولوژی، فرهنگ و آداب مخصوص به خود را می‌طلبد که اغلب از آن غافل می‌شویم. بسیاری از والدین برای ایجاد رفاه بیشتر برای اعضای خانواده تمام تلاش خود را صرف آوردن این قبیل وسایل به محیط زندگی خود می‌کنند و فرصتی را برای آموزش روش‌های استفاده از آن ایجاد نمی‌کنند. مشکلات از آنجایی به وجود می‌آید که آن‌ها با عوارض سوء مصرف آن‌ها مواجه می‌شوند و تازه در پی راه حلی برای از بین بردن آن می‌گردند.

به عنوان مثال امروزه اکثر کودکان وقت خود را با تبلت و وسایل الکترونیکی می‌گذرانند و از بازی‌های فیزیکی و حرکتی غافل می‌شوند. در نتیجه اختلالات جسمی، فکری، ذهنی و رفتاری بسیاری را متحمل می‌شوند. اگرچه این موضوعات پیامد عدم ارائه آموزش‌های اولیه است ولی می‌توان به محض بروز نشانه‌هایی از وابستگی کودک به گوشی و تبلت با توسل به شناخت راه‌های مناسب مقابله با ترک این قبیل عادت‌ها، با توجه به خلقیات کودک و مقتضیات سنی و شرایط خانواده مانع بروز عوارض و خطرات ناشی از آن شد. در این مقاله سعی شده به معرفی عوارض مخرب اعتیاد کودک به گوشی پرداخته و به ارائه راه‌حل‌های مناسب نسبت به ترک دادن کودک از گوشی و رسیدن به نتیجه مطلوب والدین و مراقبین کودک را همراهی نماییم.

راه های ترک دادن کودک از گوشی

وابستگی بیش از حد برخی از کودکان به موبایل و تبلت برای خودشان و خانواده‌های آنان تبدیل به بحران شده است. یکی از مهمترین دلایل این موضوع نداشتن یک همبازی و همراه خوب برای بازی های کودکانه است. به همین خاطر است که توصیه میکنیم کودکان را به خانه بازی کودک ببرید تا با همسالان خود بازی های جدید را تجربه کنند. وابستگی به گوشی که در علم روان‌شناسی از آن به عنوان موبوفیا یاد می‌شود می‌تواند در افراد بزرگسال نیز به وجود آمده و باعث بروز مشکلات جدی در کار و زندگی اجتماعی افراد شود. افراد بزرگسال وابستگی خود را با بهانه‌هایی مانند رسیدگی به امور کاری و شغلی توجیه می‌کنند. غافل از آنکه چشمان تیز بین کودکان مرتباً در حال ثبت تصاویر و مغز آنان در پی ایجاد الگوی رفتاری است. از این رو می‌بایست با پدیده وابستگی به موبایل و سایر وسایل الکترونیکی، جهت جلوگیری از مضرات آن به طور جدی برخورد نمود.

توجه به نشانه‌های وابستگی مانند استفاده از موبایل در ساعات خواب و حتی صرف غذا، سر زدن مداوم به گوشی حتی بلافاصله پس از بیداری، تمام شدن زودهنگام شارژ گوشی و افزایش ساعات استفاده از آن از جمله نشانه‌هایی است که می‌تواند به عنوان هشدار از آن بهره‌مند شد. روش‌های مختلفی برای ترک دادن کودک از گوشی وجود دارد که می‌توان با توجه به روحیات کودک از آن‌ها استفاده نمود. در زیر به برخی از این روش‌ها اشاره می‌شود.

یکسان سازی الگوی رفتاری والدین در ارتباط با کودک

یکی از توصیه‌های مؤکد روانشناسان کودک در ترک دادن کودک از گوشی به خصوص مسائل آموزشی و تربیتی کودکان، برخورداری از الگوی رفتاری واحد بین والدین، در ارتباط با کودک است. چنانچه والدین پیگیر برنامه یا هدف خاصی در زندگی کودک هستند و مایل‌اند آن را نهادینه نمایند، می‌بایست پس از حصول اطمینان از درستی آن نسبت به حمایت از نظرات یکدیگر پرداخته و آن را تقویت نمایند. اگرچه گاهی ممکن است بین والدین اختلاف نظراتی به وجود آید و یا حتی از درستی کاری که انجام می‌دهند اطمینان کافی نداشته باشند، ولی همچنان بهتر است از مخالفت با هم در حضور کودک بپرهیزند؛ زیرا کودک به راحتی می‌تواند از شکاف بین نظرات والدین به نفع خود سود جسته و هر چه را که می‌خواهد با توسل به یکی از آن‌ها و اطمینان از این که با اندکی اصرار به خواسته‌اش خواهد رسید به دست آورد. اعطای نقش مثبت یا منفی مطلق به هر یک از والدین کاری بسیار نابخردانه است. بهتر است والدین اگر قانونی وضع می‌کنند یا محدودیتی برای کودک خود در نظر می‌گیرند یکدیگر را در جریان آن قرار دهند تا با ایجاد هماهنگی با یکدیگر مانع سرپیچی از آن قوانین توسط فرزندان شوند.

وضع قوانین و مقررات و رعایت آن توسط همه اعضای خانواده

کی از راه کارهایی به ترک دادن کودک از گوشی کمک می‌کند و که می‌توان با توسل به آن مانع بروز بسیاری از مشکلات از جمله عادت وابستگی به گوشی در کودک شد، تعیین قانون و مقررات برای استفاده از آن‌ها است. بهتر است در نشست‌های خانوادگی نسبت به تعیین ساعاتی برای استفاده از ابرازهای الکترونیکی بپردازید و آن را به صورت قانون در آورید؛ مثلاً می‌توان استفاده از گوشی و موبایل را هنگام خواب و یا سر میز غذا، هنگام رانندگی و یا داخل ماشین غدغن نمود. نکته حائز اهمیت این است که تمامی اعضای خانواده بخصوص افراد بزرگ‌تر، حتماً باید در رعایت این قوانین پیش‌گام شوند تا کودکان به درستی مفهوم ممنوعیت و یا قوانین و احترام به آن را درک نمایند.

استفاده از برنامه‌های جایگزین بجای گوشی

یکی از دلایل وابستگی کودک به گوشی و تبلت، سرگرمی و بازی‌های موجود در آن است. از این رو بهتر است برای اوقات کودک برنامه‌ریزی نموده و توجه او را به سوی فعالیت‌های دیگری که مورد علاقه او نیز هست جلب نمود. به عنوان مثال ورزش کردن، انجام بازی‌های خلاقانه یا فکری، کتاب خوانی، قصه گویی، نقاشی کشیدن، بازی کردن با سایر اعضای خانواده و یا گروه همسالان، بهره‌مندی از فضاهای تفریحی و سرگرمی کودکان و غیره از جمله پیشنهادات جایگزینی است که می‌تواند در ترک دادن کودک از گوشی نقش داشته باشد.

صبر و شکیبایی تا حصول نتیجه کامل اجرایی شدن قوانین

وضع قوانین و مقررات برای کاهش ساعات استفاده از گوشی به ترک دادن کودک از گوشی کمک می‌کند که باید با در نظر گرفتن خلقیات کودک و میزان وابستگی او انجام شود. هرگز نمی‌توان از کودکی که ساعت‌های طولانی را با گوشی می‌گذراند، انتظار داشت که یکباره این عادت را ترک کرده و به طور کامل به مقررات جدید پایبند شود. از آنجایی که هر رفتاری در نتیجه مداومت و تکرار به مرور زمان در افراد تبدیل به عادت می‌شود، ترک آن نیز باید به‌تدریج و گام به گام صورت پذیرد. از این رو باید با صبر شکیبایی هر روز با توجه به اوضاع کودک نسبت به وضع مقرراتی با قابلیت اجرای مناسب در خصوص کاهش ساعات استفاده از گوشی اقدام نمود.

استفاده از اپلیکیشن‌های دارای محدودیت زمانی و دسترسی به اینترنت

یکی از راه‌حل‌های مناسب برای مدیریت بهتر والدین و ترک دادن کودک از گوشی، نصب اپلیکیشن‌هایی است که با ایجاد محدودیت در بخش‌های مختلف موبایل و تبلت و یا زمان استفاده از اینترنت برای کودکان امکان نظارت بهتر والدین را فراهم می‌سازد. به این ترتیب گوشی پس از مدت زمان مشخصی اجازه دسترسی کودک به اینترنت و یا سایر اپلیکیشن‌ها و بازی‌های موجود در آن را نمی‌دهد.

عدم استفاده از گوشی و تبلت در سیستم پاداش دهی و مجازات

توصیه می‌شود که والدین و یا پرستار کودک هرگز از وقت گذرانی با گوشی به عنوان ابزاری برای پاداش کودکان استفاده ننمایند. همین‌طور نباید عدم استفاده از آن را به عنوان تنبیه و مجازات در نظر گرفت؛ زیرا به این ترتیب ارزش آن برای کودک بیشتر شده و کودک در صورت وصال حاضر نیست به راحتی از آن جدا شود و ترجیح می‌دهد از کل زمان خود برای بهره‌مندی از این پاداش استفاده نماید.

اعطای مسئولیت به فرزندان

موفقیت در بازی و تکمیل گیم‌ها یکی از لذت‌هایی است که ممکن است کودک به دنبال تجربه شیرین حاصل از آن به گوشی یا رایانه وابسته شده است. والدین می‌توانند با واگذاری مسئولیت‌هایی که در حد توان کودکان است و توجه و تشویق آنان در هر یک از مراحل انجام مسئولیت، ضمن بذل محبت و توجه به کودک که یکی از اصلی‌ترین نیازهای آنان است، آن‌ها را از لذت پیروزی و موفقیت سیراب نمایند و حتی برای این کار پاداشی نیز در نظر بگیرند.

جایگزین گوشی برای کودکان و پیشگیری از عوارض

بدون شک همگی درباره تأثیرات مخرب اشعه‌های مضر موبایل، تبلت و سایر وسایل الکترونیکی بر بدن شنیده‌ایم و سعی می‌کنیم تا حد امکان از آن دوری نماییم. اعتیاد به گوشی و مویابل در کودکان با ریسک و خطرات بیشتری همراه است، زیرا مغز آنان هنوز آب زیادی در خود دارد، همین موضوع باعث می‌شود اشعه‌های مضر بیشتری را به خود جلب نماید و در نتیجه آسیب بیشتری ببیند.

1. از جمله بارزترین تأثیرات مخرب استفاده طولانی مدت از گوشی و تبلت بر کودکان عدم تحرک آنان است که می‌تواند چاقی را به همراه بیاورد. چاقی در کودکان که در سال‌های اخیر رشد فزاینده‌ای داشته است، می‌تواند سر منشأ بسیاری از بیماری‌ها از جمله، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و عروقی، افزایش قند و دیابت، اختلال در سیستم گوارشی، کم کاری کلیه، ضعف عضلانی، کمر درد و پا درد و عوارض متعدد دیگری باشد. بنابراین ترک دادن کودک از گوشی را در اولویت کار خود قرار دهید.
2. مضرات موبایل برای چشم کودکان از دیگر عوارض شایع استفاده از آن‌ها است که می‌تواند سبب ساز سردرد و اختلال در نزدیک بینی شود. افسردگی که معمولاً به دنبال دوری از اجتماع و عدم ارتباط با سایرین به وجود می‌آید، در بین کودکانی که دچار وابستگی به استفاده طولانی مدت از موبایل و تبلت هستند، بسیار متداول است و خود می‌تواند زمینه ساز بسیاری از اختلالات رفتاری و شخصیتی کودک از جمله اجتماع گریزی، عدم اعتماد به نفس، خجالتی بودن، اضطراب جدایی، مختل‌شدن روند رشد اجتماعی و توانایی ارتباط با دیگران شود.
3. کودکان حین استفاده از موبایل و گوشی بخصوص هنگام بازی‌های رایانه‌ای، آن‌چنان از گذشت زمان غافل می‌شوند که گاهی ساعت خواب و خوراک خود را به فراموشی می‌سپارند. همین موضوع می‌تواند در ایجاد خستگی‌های مزمن، اختلالات خواب، سوء تغذیه و عدم تمرکز آن‌ها نقش مهمی ایفا کند. در پی این اشکالات تضعیف حافظه کوتاه مدت، اختلال عملکرد برای انجام کارهای فکری، بهره هوشی پایین و کاهش یادگیری مواردی است که کودک و خانواده را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
4. قرارگیری کودک در محیط‌های بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند در آن‌ها ایجاد هم‌زاد پنداری با شخصیت‌های گوناگون و بعضاً خشن بازی مؤثر بوده و موجب خشم و عصبانیت و به‌کارگیری روش‌های نادرست هنگام تخلیه خشم آنان شود. همچنین عدم رعایت محدودیت در تماشای برنامه‌های خارج از رده سنی کودکان، می‌تواند گاهی منجر به بلوغ زودرس در آن‌ها شود. آسیب استخوان‌ها و انگشتان دست و دفرمه شدن آن‌ها و تأخیر در حرکات دستی و حرکتی از دیگر عوارض اعتیاد به گوشی در کودکان است.

مجموع عوارض فوق همگی از جمله دلایلی هستند که می‌تواند دلیلی باشد برای ترک دادن کودک از گوشی. اینها بر زندگی حال و آینده کودک و خانواده‌های آنان تأثیرات مستقیمی دارند. از این رو والدین آگاه به دنبال راه حل‌های مناسبی برای ترک دادن کودک از گوشی هستند. اگر چه توصیه بر این است، قبل از این که این قبیل وسایل در اختیار کودک قرار داده شود، نسبت به آموزش روش صحیح استفاده از آن‌ها اقدام شود تا از بروز این مشکلات جلوگیری شود. لیکن در صورت بروز با ایجاد برنامه‌های جایگزین مناسب و سوق دادن کودک به آن‌ها می‌توان مجدداً کودک را در مسیر اصلی رشد قرار داد.

جایگزین گوشی برای کودکان، بازی کودک با همسالانش است. پلی هاوس و خانه بازی کودک بالونیا، برنامه‌های شاد و هیجان انگیزی برای حل این مشکل در کودکان دارد. این مجموعه با طراحی انواع بازی‌های گروهی و انفرادی زیر نظر مربیان با تجربه، می‌تواند توجه کودک را از بازی‌های رایانه‌ای به سمت بازی‌های حرکتی و فکری سوق داده و او را وارد اجتماع مناسب کودکانه نماید. همچنین والدین می‌توانند از مشاوره کارشناسان روان‌شناس مستقر در این مجموعه نسبت به دریافت راهبردهای مناسب در زمینه ترک‌دادن کودک از گوشی و سایر موضوعات مرتبط با کودکان بهره‌مند شده و از بازی‌هایی که در ارتباط با اصلاح و یا تقویت جنبه‌های شخصیتی کودکان از سوی آنان طرحی می‌شود استفاده نمایند. یکبار تجربه حضور در خانه بازی کودک بالونیا، تأثیر شگرفی در کودک داشته و او را به اوج هیجان و لذت می‌رساند و انگیزه حضور مجدد را در کودک و والدین آن‌ها چند برابر می‌کند.