کودکان خجالتی
خجالتی بودن یک ضعف بزرگ و حل نشدنی نیست و علاوه بر کودکان در بسیاری از بزرگ‌سالان هم دیده می شود. حتی در برخی جوامع از آن به عنوان یک ویژگی اخلاقی خوب یاد می شود. با این حال به طور کلی خجالتی بودن مانع بروز کامل فرد در اجتماع می شود و می تواند اعتماد به نفس و پیشرفت او را تحت تأثیر قرار دهد. به همین منظور، افراد زیادی سعی می کنند این اختلال را از طریق شیوه های گوناگون از کودکی در فرزندشان از بین ببرند.
گاهی شیوه های نادرستی برای بهبود رفتار کودکان خجالتی در نظر گرفته می شود. راه هایی که به تنبیه و تهدید ختم می شوند نه تنها باعث بهبود این رفتار ها نمی شوند، بلکه می توانند شدت آن را نیز بیشتر کنند. کودک خجالتی (Shy kid) باید مورد حمایت خانواده و اطرافیان قرار بگیرد و با تشویق شدن، رفتار خود را اصلاح کند. در این مقاله ریشه این مشکل و رفتار های درست برای از بین بردن این ویژگی اخلاقی در کودک را به طور کامل برایتان بازگو می کنیم.
نشانه های کودک خجالتی
کودکان خجالتی برخی ویژگی های رفتاری و شخصیتی دارند و معمولاً این ویژگی ها در بسیاری از آن ها مشترک هستند. ای شناخت این علائم راحت‌تر می توانید با آن ها رو به رو شوید و به کودک خجالتی خود کمک کنید تا این رفتار ها را اصلاح کند. کودکان خجالتی معمولاً نمی توانند به خوبی با غریبه ها ارتباط برقرار کنند و در سلام و احوال پرسی و آشنایی با افراد جدید مشکل پیدا می کنند. پیش از پرداختن به این علائم، بهتر است بدانیم دقیقا به چه حسی خجالت و به چه کسی خجالتی گفته می شود. خجالت به طور دقیق یک واکنش کاملاً طبیعی نسبت به محیط و اشخاص تازه است که به صورت علمی آن را ترکیبی از حس کنجکاوی و اضطراب می دانند. کودکان خجالتی معمولاً 3 سال به بالا هستند زیرا کودکان در سنین پایین‌تر اجتماعی‌تر هستند. از این سن برخی ترس‌هایشان شروع می شود و ارتباط برقرار کردن با محیط برایشان کمی سخت خواهد بود.
- در بسیاری از موارد این مشکلات به دلیل اضطراب اجتماعی و استرس حضور در جامعه است. با کمی حمایت و اطمینان دادن به کودکتان، می توانید ترس او را برطرف کنید. بسیاری از اختلالاتی که در بزرگ‌سالی گریبان گیر افراد می شوند و به شکل رفتار های شدیدی در آن ها بروز می کنند، بهتر است این مشکلات در کودکی ریشه یابی و برطرف شوند تا افراد بتوانند به راحتی در جامعه حضور پیدا کنند و امکان موفقیتشان افزایش یابد.
- برخی از کودکان نیز به دلایل مختلف در جمع همسالان خود مورد پذیرش قرار نمی گیرند و همین نکته می تواند تمایل آن ها به ارتباط را از بین ببرد و یا برایشان مشکل ساز شود. در چنین شرایطی نیز با کمک مشاور و حمایت های خانواده، کودکان خجالتی می توانند رفتارشان را اصلاح نمایند.
- همچنین دیده می شود بسیاری از کودکان هنگام سلام کردن پشت والدین پنهان می شوند و یا با صدای خفه و گرفته صحبت می کنند. می توانید با صحبت کردن و پیدا کردن مشکل، این اختلال را از ریشه حل کنید تا بعد ها او را دچار مشکل نکند.
علت خجالتی بودن کودک
خجالتی بودن در کودکان امری طبیعیست. آنها معمولا در موقعیت ها و مکان های جدید به والدین خود می چسبند. و از برقراری ارتباط در جمع دوری می کنند. کودکان معمولا این کارو با پنهان شدن در آغوش والدین، پوشاندن صورت خود با دست، پشت کردن به جمع و یا بستن چشم های خود انجام می دهند. کودکان پیش دبستانی معمولا از حرف زدن و بازی کردن در جمع های نا آشنا امتناع می کنند. این گروه از کودکان ممکن است پشت والدین خود پنهان شوند و یا از انجام برخی از کارها در جمع های نا آشنا خودداری کنند.
همه ما باهم دیگر تفاوت داریم، کودکان نیز با همدیگر تفاوت دارند برخی بیشتر از دیگران خجالتی هستند. کودک خجالتی اکثرا با شناخت افراد و محیط با آنها احساس راحتی می کند و گرم می گیرد.( به اصطلاح یخش می ریزد) بهتر است به آن ها برچسب خجالتی بودن نزنیم و عنوان کنیم آشنایی با شرایط و افراد برای این دسته از کودکان اندکی زمانبر است. زدن برچسب خجالتی زدن احساس کاری اشتباه را به کودک می دهد و در ادامه کودک آن را به عنوان مشکل خود تلقی می کند.
کودک خجالتی با توجه به رفتار هایی که از خود نشان می دهد و میزان این مشکل در رفتار های او، می تواند با ترفند های خاصی درمان شود. یکی از مهم‌ترین عواملی که در اخلاق کودکان دیده می شود، خجالتی بودن آن ها در سنین کودکی است. این امر ممکن است در ارتباطات و جایگاه اجتماعی آینده آن ها تأثیر بگذارد و باید آن را ریشه یابی و حل کنید. در این بخش به علل و عواملی که ممکن است باعث بروز این ویژگی شخصیتی در کودمان شود، اشاره می کنیم.
انتظار بیش از حد
بسیاری از والدین می خواهند کودکشان در جنبه های مختلف مانند ورزش، درس، هنر، موسیقی و غیره بهترین باشد و به همین دلیل در بسیاری از مواقع فشار های زیادی روی کودکان وارد می شود. اگرچه در اکثر موارد این نکته ناخواسته است، اما باعث می شود کودک اضطراب ترس از شکست را دائماً با خود به همراه داشته باشد و در مواقعی که نتواند طبق انتظارات خودش یا خانواده‌اش ظاهر شود، احساس شکست خواهد کرد و این امر ممکن است باعث خجالتی شدن او شود.
علل ژنتیکی
ژنتیک کودک خجالتی بسیاری از ویژگی های رفتاری و خلق و خو را انتقال می دهد و این نکته نیز می تواند به صورت ژنتیکی باعث خجالتی شدن کودکتان شود. درواقع کم رویی و میل به خجالتی بودن می تواند به دلیل ژنتیک باشد و طبق تحقیقاتی که در دانشگاه هاروارد انجام شده است، این ادعا تا حدی حقیقت دارد.
الگوبرداری از والدین
به یاد داشته باشید که کودکان مقلدان بسیار باهوشی هستند و رفتار های بزرگ‌تر ها را تقلید می کنند. در بسیاری از موارد نیز رفتار هایی مانند خجالت، در این تقلید ها شکل می گیرند و یا چون این خصلت یک اخلاق خوب شمرده می شود، دوست دارند برای جلب توجه و مورد تائید قرار گرفتن، این خصلت را در خود نشان دهند.
ویژگی های شخصیتی
کودکان خجالتی معمولاً بزرگ‌سالی سختی خواهند داشت و این جزء ویژگی شخصیتی آن ها می شود. حل کردن این مشکل در کودکی بسیار ساده‌تر است و از این طریق می توانید رفتار های کودک خجالتی را اصلاح کنید.
روش‌های اجتماعی شدن کودک خجالتی و گوشه گیر
مهم‌ترین نکته‌ای که در مواجهه با کودکان خجالتی باید رعات کنید، این است که نباید خودتان را بیش از حد نگران کنید. در هر حال باید به یاد داشته باشید این یک رفتار کاملاً عادی می باشد که ممکن است در بدو ورود به مکان های تازه و یا آشنایی با افراد جدید، در کودکان ایجاد شود. همچنین زمانی که وظایف تازه ای نیز به کودکان محول می شود، این حس اضطراب، ممکن است خودش را در قالب خجالت نشان دهد. با آگاهی از این موضوع، می توانید راحت‌تر با این مسئله رو به رو شوید و آن را حل کنید.
تشویق و حمایت
به اعمال مثبت و رفتار جسورانه او در مقابله باحساس خجالت توجه کنید. برای انجام این قبیل فعالیت ها پاداش تعیین کنید. در اولین قدم سعی کنید حامی او باشید و اعتماد کودک خجالتی خود را جلب کنید. او با حمایت و تشویق شما می تواند رفته رفته رفتار خود را اصلاح کند و با اعتماد به نفس بیشتری در بین همسالان و جمع های دیگر ظاهر شود. همچنین باید به او بیاموزید نظرش را در جمع بگوید و در مباحث مناسب سنش شرکت کند.
آموزش درست
در برخی از مواقع خجالت در کودکان با گذشت زمان از بین نمی رود. کودک نیاز دارد که با اعتماد و عزت نفس با دیگران ارتباط برقرار کند. نکات زیر می تواند برای بیشتر کردن اعتماد به نفس در کودکان موثر باشد. به عنوان والدین باید بتوانید او را متقاعد کنید که این نگرانی عادی است و باید با آن مقابله کند. درواقع باید به او کمک کنید تا بتواند آرامشش را حفظ کند و از صحبت و رفتار در جمع هراس نداشته باشد. او همچنین باید تا حدی آزادی بیان داشته باشد و درباره اتفاقاتی که در طول روز برایش افتاده است، حرف بزند.
تفکر مثبت
به آن ها فکر های مثبت و امیدواری را یاد بدهید. به فرزندانتان بیاموزید چگونه در چنین موقعیت هایی آرامش خود را حفظ کنند و با کشیدن یک نفس عمیق، با استرس خود کنار بیایند و حتی می توانید برخی کلمات آرامش بخش را به عنوان یک رمز جادویی به آن ها معرفی کنید.
استرس وارد نکنید
در بعضی از مواقع توجه زیاد والدین به کودک خجالتی و همچنین کمک های بی منطق و بی اساس آنها می تواند صدمات جدی بر او وارد کند. به هیچ وجه سعی نکنید با حجمه وارد کردن و انتقال حس گناه، او را وادار به اجتماعی شدن کنید. این کار ممکن است اوضاع را بدتر کند. بهتر است با آرامش و حوصله برای رفع مشکل به او کمک کنید.
مقایسه نکنید
در موقعیت ها و در جمع ها کودک خود را همراهی کنید نگذارید احساس تنهایی کند. هر چقدر احساس کردید که کودک به فضا و شرایط عادت کرده و کم کم با اطرافیان ارتباط برقرار می کند از او دور شوید تا از این طریق حس استقلال و توانایی برقراری رابطه را در خود احساس کند. به جرات می توان گفت یکی از مخرب‌ترین شیوه های تربیتی، مقایسه کودک با همسالان و تخریب آنان است. به هیچ وجه این تفاوت او را سرزنش نکنید و به او بگویید این تفاوت ها وجود دارند و با این کار تنها شخصیت بهتر و دوستانه تری پیدا می کند. به هیچ عنوان او را با همسالان و دوستانش مقایسه نکنید. هیچ یک از انگشتان دست ما مشابه همدیگر نیستند و تفاوت جزء وجودیت تمام ما انسان ها است. به او بگوید که از وجودش خرسند هستید. اگر افرادی به کودک شما برچسب خجالتی بودن می زنند در مقابل کودک خود کلمه آن ها را اصلاح کنید. و بگوید که او برای برقراری ارتباط نیازمند زمان بیشتری است. برچسب زدن در افراد باعث پذیرش این موضوع و همچنین تبدیل به الگوی ذهنی می شود که در دراز مدت آسیب زا است.
الگوی خوبی باشید
از تأثیرگذارترین متد ها نیز، داشتن روحیه‌ای اجتماعی در والدین است. کودکان خجالتی معمولاً به اطراف خود توجه می کنند و اگر کسانی که از آن ها الگوبرداری می کنند، برخی ویژگی های اخلاقی را تکرار کنند، کودکان نیز از آن ها درس می گیرند. والدین معمولا اولین الگوی کودکان هستند و کودکان با نگاه به آن ها برخی از رفتارها را آموزش می بینند. پس حائز اهمیت است که والدین در محیط های مختلف با اعتماد به نفس و عزت نفس کامل وارد جمع شوند تا کودک الگو برداری مناسبی را از آنها کند.
شرکت در فعالیت های جمعی
به کودک خجالتی خود بگوید احساسی که دارد کاملا طبیعی است و به عنوان مشکل به آن نگاه نکند. او توانایی ارتباط گرفتن با اطرافیان را دارد اما برای این کار نیازمند زمان بیشتری است. به او اطمینان دهید که لزومی ندارد که تمامی افراد مشابه همدیگر باشند. از آن ها بخواهید در فعالیت های گروهی شرکت کنند و حتی برای آن ها جایزه در نظر بگیرید.
ورود به جمع همسالان
از آن ها نخواهید که بدون شناخت در آغوش افرادی که با آن ها احساس راحتی یا آشنایی ندارند بروند. از این افراد بخواهید اگر تمایل دارند که به کودک شما نزدیک شوند، در نزدیکی او بنشینند و مشغول بازی شوند تا به این صورت کودک ترغیب به بازی و ارتباط گرفتن با او شود. بهترین مکان برای شروع، مکان هایی مانند پارک های بازی و مهد کودک ها هستند تا آن ها ابتدا بتوانند با همسالان خود ارتباط خوبی برقرار کنند.
انواع بازی برای کودکان خجالتی
هر چیزی برای تبدیل شدن به عادت و نهادینه شدن نیازمند استمرار است. سعی کنید کودک خود را بیشتر با چالش برقراری و بودن در محیط نا آشنا روبرو کنید. یکی از روش ها و محیط مناسب برای انجام این چالش مجموعه بازی کودکان می باشد. چرا که خانه بازی بالونیا با انجام بازی های گروهی و مشارکت کودک را ترغیب به برقراری ارتباط با همسالان و مربی ها می کند. تمامی مربیان این مجموعه برای برخورد با کودکان به ویژه کودکان خجالتی آموزش دیده اند و همین امر باعث ایجاد ارتباطی قوی بین کودک و آنها می شود. بازی نقش بسیار مهمی در یادگیری و اجتماعی شدن کودکان خجالتی ایفا می کند. چرا که می تواند بصورت مستقیم بر افکار، احساسات و رفتار کودک تاثیر بگذارد.
- اجرای نمایش عروسکی وب یست سوالی: داستانی را به کودک خجالتی خود بگویید و از بخواهید که نمایش عروسکی آن را برای شما و افراد خانواده اجرا کند و شما به عنوان تماشاگر اجرای او را تماشا کنید. کلمه ای را در ذهن خود تجسم کنید و از او بخواهید و راهنمایش کنید تا کلمه را حدس بزند.
- تعریف کردن داستان و داستان سازی بر اساس تصویر: گاهی از او بخواهید که به جای شما او داستان بگوید. از او بخواهید لطیفه یا داستان خنده داری را در جمع خانوادگی تعریف کند. شاید در اوایل صدای او بسیار کم و قابل شنیدن نباشد اما او را تشویق کنید. بگوید حرف های او بسیار لذت بخش و جالب بوده است. تصویری را به او نشان دهید و به او بگوید که داستانی برای آن بسازد و برای شما تعریف کند.
- بازی معلم و شاگرد: از او بخواهید که نقش معلم شما را در بازی ایفا کند و به شما درس دهد. کودکان را در نقش های مختلف قرار دهید. نقش مادر، پدر،… در این قبیل نقش ها سعی کنید مهارت های اجتماعی را به آنها بیاموزید. برای مثال به او بگوید که مهمان او هستید و باید با شما خوشامد گویی کند.
- مصاحبه تلویزیونی: به او بگوید که برای مثال در برنامه ی تلویزیونی قرار دارد و شما نقش خبرنگار را دارید و او باید به سولات شما پاسخ دهد. سعی کنید سوالات خود را هدفمند و به منظور یادگیری عنوان کنید. این سوالات را در زمینه های مختلف طرح کنید. برای مثال تمرکز خود را در طرح سوال در زمینه ی بهداشت، حریم و برخورد با افراد و اطلاعات عمومی قرار دهید.
- تلفن بازی: مکالمه های مختلفی را ایجاد کنید به او بگوید که نقش یک آتش نشان را دارد و شما نیاز به کمک او دارید. تا از این طریق نحوه آدرس دادن و حرف زدن را در مواقع ضروری مانند آتش سوزی و آرژانس را آموزش دهید.
- بازی جمعی: یکی از راه های موثر قرار دادن کودک در محیطی است که به آن علاقه دارد اما خجالت می کشد. در این شیوه می توان کودک را ترغیب به بودن در محیط و ارتباط گرفتن با افراد کرد. یکی از این محیط ها مجموعه بازی بالونیاست.
تاثیر خجالت بر زندگی کودک
رفتار امروز کودکان شما رفتار و افکار آینده آنها را شکل می دهد. تبدیل شدن خجالت و کمرویی به عادت باعث تاثیر به روی عملکرد آنها در مدرسه و اجتماع در سنین بالاتر می گردد. برخی از کودکان بسیار پرشور، بازیگوش و پرسر و صدا هستند اما برخی دیگر عمیقا با کم رویی روبرو هستند. کم رویی و یا خجالت نکات مثبتی دارد یکی از این نکات مثبت در کودکان خجالتی، توانایی گوش دادن به افراد است آنها معمولا شنونده های خوبی هستند. برخورد توام با خجالت در آنها باعث می شود تا محتاطانه تر با افراد ناشناس برخورد کنند. این موضوع می تواند از به دردسر افتادن کودکان جلوگیری کند.
اگر کودک خجالتی شما آنقدر گوشه گیر است که زندگی روزمره او به طرز منفی تحت تأثیر قرار گرفته، ممکن است راه هایی برای کمک به او وجود داشته باشد. پیشنهاد می کنیم مقاله کودکان خجالتی و راهکارهای والدین مطالعه کنید. فعالیت های گروهی و بازی برای بچه های خجالتی بسیار مفید است. این کودکان کمرو یاد می گیرند تا قدرتمند تر برخورد کنند. و در دل ترس های خود روند. در ادامه بازی هایی عنوان خواهد شد که به کودکان خجالتی کمک می کند.
کودکان خجالتی در پیش دبستانی
کودکان خجالتی ممکن است در پیش دبستانی که سنی حساس است و آن ها با محیطی جدید رو به رو می شوند، این اضطراب را تجربه کنند و کمی دچار مشکل شوند، با این حال اگر کنار کودکتان باشید و بتوانید به او این اطمینان را بدهید که حس خجالتی بودن آنقدر ها هم بد نیست و حتی اگر به تواضع تبدیل شود، می تواند یک ویژگی شخصیتی جذاب باشد، می توانید کمک بزرگی به او بکنید. این خصلت را در او سرزنش نکنید و اجازه دهید با گذر زمان اعتماد به نفس خود را بالا ببرد.
از موفقیت های کوچک شروع کنید و حامی او باشید تا کم کم این ترس را تبدیل به رفتاری صمیمانه کند. سعی کنید کنار او باشید تا حس کند همراهش هستید و از او در هر شرایطی حمایت می کنید و در عین حال روی عزت نفس کودک خجالتی خود کار کنید.
خجالتی بودن کودک 2، سه و 4 ساله
همان‌طور که گفته شد سنین 2 تا 4 سالگی سنین مهمی هستند و بسیاری از کودکانی که حتی در نوزادی اجتماعی بوده‌اند، در حدود سه سالگی ترس از تجربیات جدید، انسان های ناآشنا و مکان های تازه پیدا می کنند و این حس توأم با ترس و کنجکاوی، به شکل خجالت در آن ها بروز می کند. کافی است تا با پیش گرفتن روش های درمانی مؤثر مانند بازی درمانی و تشویق کودک به کار های گروهی، او را در موقعیت هایی قرار دهید که ارتباط اجتماعی خود را تقویت کند و با این ترس کنار بیاید زیرا در این صورت است که در بزرگ‌سالی نیز به راحتی می تواند با دیگران ارتباط برقرار کند و به شخصی بی اعتماد به نفس تبدیل نمی شود.
آیا بازی درمانی برای کودکان خجالتی خوب است؟
بازی کردن از سرگرمی های کودکان است که تقریبا تمام ساعت آن ها در طول روز را می گیرد. به ویژه کودکانی که هنوز به مدرسه نرفته‌اند، وقت بیشتری برای بازی کردن دارند. از طریق این بازی ها می توانید مفاهیم زیادی را به کودکان خجالتی آموزش دهید. یکی از مزایای بازی، انجام کار ها به شکل گروهی است. زمانی که کودک خجالتی در جمع قرار می گیرد و مسئولیتی به او داده می شود، سعی می کند از پس آن بربیاید و این اولین قدم مهم برای اجتماعی شدن او می باشد. همچنین در طول بازی او می آموزد احساساتش را کنترل و بیان کند.
خجالتی بودن در کودکان امری طبیعیست. معمولا آشنا شدن با افراد جدید و یا قرارگیری در موقعیت های جدید باعث احساس خجالت درکودکان می شود. کودکان در موقع خجالت معمولا به پدر و مادر خود می چسبند و یا صورت خود را پنهان می کنند. اما با گذشت زمان خجالت در آنها از بین می رود و با افراد و محیط جدید گرم می گیرند. اگر این احساس در کودکان بسیار شدید باشد. ممکن است از حالت طبیعی خارج شود و به خجالت و اضطراب دائمی در برقراری ارتباطات با افراد و موقعیت های جدید تبدیل شود.
آیا قصه درمانی برای کودکان خجالتی مؤثر است؟
کودکان با قصه ها بزرگ می شوند و رؤیا های خود را در شخصیت ها و داستان ها می سازند. به همین دلیل است که این جهان تأثیر زیادی روی کودکان دارد. اگر می خواهید کودکان خجالتی را کمی اجتماعی‌تر کنید، می توانید از تعریف کردن داستان هایی که قهرمان آن ها انسان های خجالتی بوده‌اند که بعد بر ترس و خجالت خود غلبه کرده‌اند، صحبت کنید. این کار باعث می شود کودک حس هم ذات پنداری کند و تأثیر بیشتری بگیرد.
بالونیا با بهترین امکانات و فراهم کردن بهترین مربیان، سعی دارد محیطی امن، شاد و مناسب برای کودکان دلبند شما ایجاد کند. کودک خجالتی شما می تواند در بالونیا بگردد و با افراد جدیدی آشنا شود و مربیان ما نیز از آن ها مراقبت می کنند. بازی و همبازی در محیطی پر نشاط جمع شده‌اند تا کودک شما بهترین خاطرات را تجربه کند و با قرار گرفتن در جمع همسالان خود، خاطراتی شیرین رقم بزند.
